Ali bin Ebi Talib (35 h – 40 h)
Falënderimi
i takon vetëm Allahut, paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi vulën e
Profetëve Muhamedin, familjen e tij të bekuar, shokët e tij besnik si
dhe të gjithë ata të cilët ndjekin rrugën e tij deri në ditën e
Gjykimit.
O
Zoti ynë Ty të takon falënderimi ashtu sikur është meritë për Madhërinë
e pushtetit Tënd! Ty të takon falenderimi derisa të kënaqesh, Ty të
takon falenderimi edhe kur je i kënaqur, dhe përsëri Ty të takon
falenderimi edhe pasi kënaqesh.
Përcillet
nga Abdurrahman Bin Aufi se Profeti salallahu alejhi ue selem, ka
thënë: “Dhjetë vetë janë në Xhenet: Ebu Bekri është në Xhenet, Umeri
është në Xhenet, Uthmani është në Xhenet, Aliu është në Xhenet, Talha
është në Xhenet, Zubejr ibën ebi Auam është në Xhenet, Abdurrahman bin
Aufi është në Xhenet, Sad ibën ebi Uekas është në Xhenet, Seid bin Zejd
është në Xhenet dhe Ebu Ubejde ibnu Xherah është në Xhenet”.[1]
Personi
i katërt me të cilin do të qëndrojmë, është një ndër të parët në islam,
djaloshin më të guximshëm, dhëndrin e Profetit dhe djalin e xhaxhait të
tij Ali ibën ebi Talibin, si dhe babain e zotërinjve të djelmoshave të
Xhenetit.
Lindja, emri dhe disa epitete të tij
Ai
ishte Ali bin ebi Talib, djali i xhaxhait të Profetit salallahu alejhi
ue selem. U martua me vajzën e Profetit salallahu alejhi ue selem është
halifeja i katërt i drejtë, një prej dhjetë të përgëzuarve me xhenet. U
lind dhjetë vjet para shpalljes,[2] babai i tij ishte Ebu Talib bin Abdul Mutalib bin Hashim bin Abdi Menaf.
Aliu
(radiallahu anhu) njihet me pseudonimin Ebu Sibtejni (babai i dy nipave
të Profetit salallahu alejhi ue selem, Hasanit dhe Husejnit) dhe
pseudonimi tjetër i tij është Ebu Turab, pseudonim të cilin ia vendosi
Profeti salallahu alejhi ue selem, madje ai gëzohej kur dikush e
thërriste me të. Shkaku i këtij pseudonimi është se Profeti salallahu
alejhi ue selem, shkoi tek Fatimja (vajza e tij) dhe nuk e gjeti Aliun
në shtëpi, i tha Fatimes: ku është djali i xhaxhait tënd? Ajo iu
përgjigj: ndodhi një keqkuptim mes meje dhe tij dhe nuk më tha gjë se ku
do të shkonte. Profeti dërgoi dikënd ta gjente dhe ai i erdhi e i tha
se Aliu ishte i shtrirë në xhami. Kur shkoi Profeti, e gjeti të shtrirë
në tokë, pelerine i kishte rënë nga supi dhe ai kishte prekur dheun,
Profeti filloi t’ia pastronte dheun nga supi e i thoshte: Çohu o Ebu
Turab”.[3]
Islami i tij
Aliu
ishte i pari që pranoi islamin nga fëmijët dhe jetonte nën kujdestarinë
e Profetit salallahu alejhi ue selem i cili mori përsipër ta rriste dhe
edukonte ashtu që ta lehtësonte xhaxhin e tij. Kur i erdhi shpallja
Profetit salallahu alejhi ue selem, ai e ftoi Aliun (radiallahu anhu) në
islam i cili iu përgjigj thirrjes dhe ia vërtetoi fjalën Profetit
salallahu alejhi ue selem,[4] kjo ndodhi në moshën 8 ose 10 vjeçare.
Gratë dhe fëmijët e tij
Bashkëshortja
e parë e Aliut ishte Fatimja e bija e Profetit salallahu alejhi ue
selem e cila i lindi atij Hasanin dhe Husejnin dhe pas vdekjes së saj ai
u martua dhe me disa gra të tjëra, të cilat lindën shumë fëmijë.
Thuhet
se Aliu ka patur katërmbëdhjet djem dhe shtatëmbëdhjet vajza (pra
tridhjet e një fëmijë) ku prej tyre veç Hasanit dhe Husejnit spikasin
djemtë e tij Ebu Bekri, Umeri dhe Uthmani,[5] dhe kjo tregon për dashurinë që kishte Aliu për këta sahabe Allahu qoftë i kënaqur me të gjithë ata.
Disa cilësi të tij
Aliu
(radiallahu anhu) ishte i dijshëm, i zgjuar, i jepte rëndësi të veçantë
përmbushjes dhe respektimit të premtimeve, u bë i njohur për
karakterin, oratorinë dhe trimërinë e tij. Ai ishte larg nga lakmia e
kësaj bote dhe bukurive të saj, e donte natën për shkak të ibadetit që
bëhej në të, nuk i jepte rëndësi ushqimit dhe veshjes, i madhëronte
muslimanët, i mbante afër të varfrit dhe thoshte duke iu drejtuar kësaj
bote: Koha jote është e shkurtër qëndrimi me ty është i nënçmuar dhe
rreziku yt është i vogël.[6] Ah, ah, sa pak po përgatitemi për një udhëtim të largët dhe sa rrugë e vështirë që është”.[7] Gjithashtu në
një fjalë tjetër thotë: “Po ikën kjo botë duke na kthyer shpinën dhe po
na afrohet bota tjetër, ku çdonjëra prej tyre do të ketë banorët e saj.
Prandaj bëhuni prej banorëve të botës tjetër dhe mos u bëni banorë të
dhënë pas kësaj bote, dhe dijeni se sot është koha e punës (e angazhimit
dhe veprave) dhe nuk ka llogari, ndërsa nesër është koha e llogarisë
dhe nuk ka më mundësi për vepra”.[8]
Aliu
(radiallahu anhu) nuk kursente asgjë për në rrugën e Allahut duke
sakrifikuar gjithë çfarë kishte, derisa pranoi të flijonte edhe veten,
duke u shtrirë në shtratin e Profetit salallahu alejhi ue selem natën e
hixhretit të tij megjithëse e dinte se kurejshët do të vinin atë natë
për të vrarë Profetin salallahu alejhi ue selem në shtratin e tij.
Gjithashtu ka marrë pjesë me Profetin salallahu alejhi ue selem në të
gjitha luftërat përveç asaj të Tebukut.[9]
Pjesmarrja e tij në luftra dhe kontributi i tij në kohën e Profetit salallahu alejhi ue selem
Në
luftën e Bedrit Aliu radijallahu anhu ishte një ndër protagonistët
kryesorë. Para se të fillonte lufta, Utbe bin Rrabia vëllai i tij shejbe
bin Rrabia dhe djali i tij Uelid bin Utbe kërkuan dyluftim me njerëz
nga fisi i tyre, djemtë e Mutalibit. Profeti u drejtua nga sahabet dhe
tha: Dil o Ali, çohu Hamza edhe ti Ubejde bin Harith bin Abdulmutalib
dhe në këtë dyluftim u vranë të tre idhujtarët dhe u plagos Ubejde.[10]
Ndërsa
në luftën e Uhudit lufta filloi me dyluftimin mes Aliut dhe Talha bin
Uthmanit i cili ishte në anën e idhujtarëve madje mbante dhe flamurin e
luftës së tyre. Aliu iu dretua atij duke i thënë: Pasha atë në dorën e
të cilit gjendet shpirti im, nuk do të lë derisa të çojë Allahu
nëpërmjet shpatës time në zjarr, ose të më çojë mua nëpërmjet shpatës
tënde në Xhenet. Filloi dyluftimi dhe Aliu e goditi në këmbë dhe Talha
ran ë tokë, iu zbulua aureti dhe ai iu drejtua Aliut duke thënë: Të
kërkoj për hir të Allahut dhe për shkak të lidhjes tonë familjare të më
mëshirosh. Dhe Aliu e la e nuk e vrau.[11]
Pasi
u ndez lufta ai luftoi në anën e djathtë të ushtrisë dhe pasi u vra
Mus’ab bin Umejri mori flamurin e Muslimanëve dhe në këtë luftë vrau
shumë idhujtarë. Madje kur u hap lajmi se Profeti u vra, ai e theu
këllufin e shpatës dhe me një vendosmëri tha: Atëhere jeta nuk ka më
vlerë pas vdekjes së tij dhe u sul sikur luan në rreshtat e armiqve, kur
para tij më pas del Profeti salallahu alejhi ue selem.
Aliu në luftën e Hajberit.
Në
luftën e Hajberit Profeti salallahu alejhi ue selem rrethoi kështjellat
e çifutëve të cilët e thyen paktin dhe luftuan Profetin, pas ditësh të
tëra rrethimi ai tha: “Do t’ia jap nesër flamurin dikujt që e do Allahun
dhe Profetin dhe e do atë Allahu dhe Profeti”. Njerëzit atë natë gdhinë
duke pritur se kush do ta kishte këtë nder. Në mëngjes Profeti tha: “Ku
është Aliu?” Ai është në çadrën e tij vuan nga sytë o i dërguar i
Allahut. Profeti urdhëroi t’ia sillnin dhe ai u lut për Aliun, bështyu
në sytë e tij, dhe atij iu shëruan sytë sikur të mos kishte vuajtur
kurrë më parë. Pastaj i tha: “Ec i qetë derisa të arrishë tek ata e më
pas ftoi në Islam dhe të drejtat e Allahut ndaj tyre, sepse nëse Allahu
udhëzon dikënd nëpërmjet teje është më mirë se devetë e kuqe”.[12]
Ndërsa
në luftën e Tebukut Profeti salallahu alejhi ue selem, e la Aliun si
mëkëmbës të Medines, Aliu iu drejtua dhe i tha: O i dërguar i Allahut, a
po më len me pleqtë dhe fëmijët? Atëhere Profeti i tha: “O Ali! A nuk
dëshiron të jeshë tek unë sikur pozita e Harunit me Musain, veçse nuk ka
Profet pas meje”.[13] Në realitet Aliu ia kërkoi këtë gjë Profetit pasi dëgjoi fjalë fyese për të nga hipokritët.
Aliu
Allahu qoftë i kënaqur me të në momentin e vdekjes së Profetit
salallahu alejhi ue selem, pati nderin që të lante trupin e pastërt të
Profetit dhe ta varroste atë duke hyrë vetë në varrin e tij.
Aliu në kohën e Halifeve
Thuhet
se Aliu radijallahu anhu u vonua në dhënien e besës Ebu Bekrit po ashtu
eshe Zubejr bin Auami, porse në të vërtetë ai që shikon ngjarjet dhe
rrjedhën e tyre e kupton se ai nuk është vonuar dhe se aid he Zubejri
ishin të justifikuar. Aliu dhe Zubejri u morën me kujdesjen e xhenazes
së Profetitsalallahu alejhi ue selem, larjen dhe pregatitjen e varrit të
tij, ndaj dhe ai nuk ishte në momentin kur njerëzit i dhanë besën Ebu
Bekrit. Kur Ebu Bekri hipi në member, hodhi një vështrim ndër njerëz dhe
nuk i zuri syri Aliun dhe Zubejrin, dërgoi njerëz t’i gjenin dhe ata
erdhën në xhami dhe i dhanë besën Ebu Bekrit”.[14] Madje
vet Aliu tregon kur mban hytbe në Kufe, pasi lavdëroi Ebu Bekrin dhe
Umerin tha: “Muslimanët ua dhanë besën atyre të kënaqur dhe unë isha i
pari nga bijtë e Mutalibit që ia dhashë besën”.[15] Aliu
më pas ishte një ndër konsulentët e Ebu Bkerit, Umerit dhe Uthmanit, ai
qëndroi në krah të tyre qoftë në luftën kundër dezertorëve dhe qoftq në
luftërat çliruese të cilat u ndërmorën në kohën e Umerit dhe Uthmanit
Allahu qoftë i kënaqur me ta.
Madje
Umeri e ka lënë Aliun si mëkëmbës të tij në Medine disa herë. Ndërsa
Aliu e martoi vajzën e tij Umu Kulthumin me Umerin dhe kjo ishte një
shenjë miqësisë, respektit dhe vlerësimit që kishin me njëri-tjetrin.
Po ashtu Umeri e zgjodhi Aliun për të qenë tek të gjashtë sahabet që meritonin për të qënë halife i muslimanëve pas tij.
Ai
po ashtu ndogji të njëjtën politikë edhe me Uthmanin dhe hilafetin e
tij, madje ishte konsulent i afërt i Uthmanit, ishte i dyti që i dha
besën atij, e mbështeti Uthmanin në nismat e tij si mbledhja e Kuranit
në një dialect të vetëm, luftërat e tij çliruese në afrikë etj.
Madje
kur ndodhi fitnja e vrasjes së Uthmanit ai para se të vritej Uthmani,
dërgoi një mesazh tek ai ku i thoshte: Unë kam njerëz që janë mbledhur
rreth meje dhe janë të gatshëm të luftojnë për të mbrojtur ty, sepse ti
je në të drejtën. Por Uthmani e dinte që do të vritej, ndaj kërkoi prej
të gjithëve që të mos merrnin luftë në medine dhe se ky ishte urdhër i
tij për të gjithë ata që e dëgjonin.
Madje
bijtë e Aliut edhe pas vdekjes së Uthmanit patën lidhje martese
ndërmjet tyre, dhe pikërisht Eban bin Uthman u martua Umu Kulthum vajzën
e Xhaferrit. Po ashtu bija e Husejnit u martua me nipin e Uthmanit.
Disa hadithe rreth vlerës së Aliut radiallahu anhu
Vlerat
dhe mirësitë e Aliut radillahu anhu janë të shumta, prej tyre: Ishte i
pari prej fëmijëve që pranoi islamin, ishte ai që thërriti kurejshët të
grumbulloheshin rreth Profetit salallahu alejhi ue selem, kur u bëri
ftesë për në islam, pranoi të flijonte veten e tij për Profetin
salallahu alejhi ue selem natën e hixhretit, ishte një prej tre
muslimanëve që dolën në duel në luftën e Bedrit. Ishte ai që vrau Amru
bin Udin, mushriku kurejsh që arriti të kalonte kanalin në luftën e
Hendekut, ishte prej atyre që mbrojtën Profetin salallahu alejhi ue
selem me trupin e tyre në luftën e Uhudit, ishte personi që mbajti
flamurin e çlirimit në luftën e Hajberit, ishte ai të cilin e urdhëroi
Profeti salallahu alejhi ue selem, tu komunikonte njerëzve në haxh
suren Teube, si dhe një prej atyre që përgatitën xhenazen e Profetit
salallahu alejhi ue selem.
1.
Nga Zejd bin Erkami thotë: U ngrit Profeti salallahu alejhi ue selem
një ditë dhe mbajti hytbe në një vend mes Mekës dhe Medines, tek një ujë
që quhet Hamen ku pasi që falenderoi Allahun (xheleshanuhu) dhe e
lavdëroi Atë, këshilloi dhe përkujtoi, dhe më pas tha: “O ju njerëz unë
jam njeri dhe pritet që të më vijë i dërguari i Zotit tim (meleku i
vdekjes) e unë t’i përgjigjem atij, prandaj unë po ju lë juve dy gjëra: E
para gjë është libri i Allahut në të cilën gjendet udhëzimi dhe drita,
prandaj kapuni pas librit të Allahut (xheleshanuhu) dhe shtrëngohuni
fort pas tij”. Vazhdoi të nxiste për tu kapur pas librit të Allahut e
pastaj tha: “U porosis dhe në lidhje me anëtarët e familjes time (Ehli
Bejtin). U përkujtoj me Allahun (xheleshanuhu) në lidhje me anëtarët e
familjes time, (tre herë)…..”[16]
2. Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Kë e kam dashur unë, edhe Aliun do ta ketë të dashur”.[17]
3.
Nga Aliu radiallahu anhu, përcillet se ka thënë: Më dërgoi mua Profeti
salallahu alejhi ue selem në Jemen kur isha djalosh në moshë të re,
thashë: O i dërguari i Allahut, ti po më dërgon mua tek një popull me
ngjarje të shumta mes tyre dhe unë jam një djalë në moshë të re. Profeti
salallahu alejhi ue selem tha: “O Allah udhëzoje zemrën e tij
dhe forcoje gjuhën e tij. O Ali! Mos gjyko mes dy palëve derisa të
dëgjosh prej njërit siç dëgjove prej tjetrit”. Aliu radiallahu anhu
thotë: Pas kësaj fjale nuk kam pasur mëdyshje në gjykimin mes dy
personave.[18]
4.
Nga Sehl bin Sadi thotë: Hyri Aliu radiallahu anhu tek Fatimeja, pastaj
doli dhe u shtri në xhami. Pas pak erdhi Profeti salallahu alejhi ue
selem dhe pyeti Fatimen: “Ku është djali i xhaxhait tënd? Tha: Është në
xhami. Profeti salallahu alejhi ue selem doli dhe e pa që i kishte rënë
rroba e tij nga shpina dhe i ishte ngjitur dheu në shpinë. Filloi t’ia
fshinte dheun duke i thënë: “Ngrihu o Ebu Turab (dy herë)”.[19]
5. Nga Hubshij bin Xhunadeh thotë: Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Aliu është prej meje dhe unë jam prej tij”.[20]
6.
Nga Ziri përcillet se tha: Aliu radiallahu anhu ka thënë: “Më ka dhënë
Profeti salallahu alejhi ue selem, një premtim (zotim) se nuk më do mua
veçse ai që është besimtar dhe nuk më urren mua veçse ai që është
munafik”.[21]
7. Umeri radiallahu anhu ka thënë: “Vdiq Profeti salallahu alejhi ue selem duke qenë i kënaqur ndaj tij (Aliut)”.[22]
8.
Nga Mus’ab bin Sadi nga babai i tij i cili ka thënë: Doli Profeti
salallahu alejhi ue selem, për në luftën e Tebukut dhe la si zëvendës
Aliun. Aliu radiallahu anhu tha: A po më lë të qëndroj me gratë dhe
fëmijët? Profeti salallahu alejhi ue selem tha: “A nuk je i kënaqur që
të jesh në lidhje me mua ashtu siç ishte Haruni me Musain përveç faktit
se pas meje nuk ka më profet”.[23]
9.
Nga Sehl bin Sadi përcillet se Profeti salallahu alejhi ue selem në
ditën e Hajberit tha: “Do t’ia jap nesër këtë flamur një personi
nëpërmjet të cilit Allahu do të na japë çlirimin (fitoren), person ky që
e do Allahun dhe Profetin e Tij, gjithashtu dhe Allahu dhe Profeti i
Tij e duan këtë person. Thotë (Sehli): Atë natë të gjithë njerëzit nuk
fjetën duke diskutuar se kujt do t’i jepet. Kur u gdhi mëngjesi,
njerëzit u mblodhën rreth Profetit salallahu alejhi ue selem duke
shpresuar gjithsecili që t’i jepej ky flamur. Profeti salallahu alejhi
ue selem tha: “Ku është Ali bin Ebi Talib? Thanë: O i Dërguari i Allahut
ankohet nga sytë (nuk shikon mirë, ka dhimbje). Tha: “Ma thërrisni”. E
sollën Aliun (radiallahu anhu), Profeti salallahu alejhi ue selem ia
bëri sytë me pështymën e tij të bekuar dhe e luti Allahun (xheleshanuhu)
që ta shëronte dhe u shërua sikur mos të kishte pasur kurrë dhimbje dhe
ia dha flamurin. Aliu (radiallahu anhu) tha: “O Rasulullah do t’i
luftoj derisa të bëhen si ne (muslimanë). Profeti salallahu alejhi ue
selem tha: “Vazhdo në atë që je nisur derisa të zbresësh në tokën e tyre
pastaj thërriti në islam dhe lajmëroi për detyrat që kanë ndaj Allahut
(xheneshanuhu). Vallahi sikur Allahu të udhëzojë nëpërmjet teje një
person të vetëm kjo është më e mirë për ty se sa të kesh një kope me
deve të kuqe”.[24]
10.
Nga Dahak bin Muzahim përcillet se ka thënë: Profeti salallahu alejhi
ue selem ka thënë: “O Ebu Turab, a dëshiron të të tregoj për dy njerëzit
më të këqinj (më të prishur) të të gjitha kohërave! Tha: Patjetër o i
dërguari i Allahut. Tha: “Uhejmiri, i popullit Themud, ai i cili theri
devenë dhe ai i cili do të të godasë ty këtu (bëri me shenjë ballin e
Aliut) derisa të laget kjo (mjekra) nga gjaku”.[25]
11.
Nga Sefijneh bin Ebi Abdurrahman ka thënë: Kam dëgjuar Profetin
salallahu alejhi ue selem duke thënë: “Halifati (i drejtë) pas meje do
të jetë 30 vjet, pastaj do të jetë sundim (mbretëri)”. Sefineh thotë:
Ebu Bekri e mbajti halifatin dy vjet, pastaj Umeri dhjetë vjet, pastaj
Uthmani dymbëdhjetë vjet dhe më pas Aliu gjashtë vjet”.[26]
12.
Nga Ebu Seidi transmetohet se ka thënë: Profeti salallahu alejhi ue
selem ka thënë: “Do të vritet Amari nga pala zullumqare, ai i thërret
ata për në Xhenet ndërsa ata e thërrasin për në zjarr”.[27] Tha Amari: Kërkoj mbrojtje tek Allahu nga fitnet. Amari ishte pjesëtar i ushtrisë së Aliut radiallahu anhu).[28]
Ali Ibën ebi Talib (2)
Marrja e halifatit dhe besatimi i sahabëve
Pas
vrasjes së Uthmanit radiallahu anhu, muslimanët zgjodhën si prijës të
tyre Aliun (radiallahu anhu) i cili në fillim nuk pranoi, por kur pa
këmbënguljen e sahabëve e mori përsipër halifatin ashtu që t’i jepte
fund fitneve dhe t’i largonte rebelët, komplotistët të cilët kishin në
dorë Medinen. Këta të fundit u dhanë ultimatum sahabëve se n.q.s. nuk
zgjidhnin një halife brenda dy ditëve atëherë do të vrisnin anëtarët e
konsultimit (shuras), sahabët e mëdhenj: Aliun, Talhan, Zubejrin dhe kë
të mundnin tjetër. Duke parë këtë gjendje u mblodhën muhaxhirët dhe
ensarët rreth Aliut i cili e pa si obligim ta merrte përsipër drejtimin e
halifatit, kështu që në datën 19 Dhulhixheh Aliu doli në xhami, hipi në
minber dhe aty ia dhanë besën muhaxhirët, ensarët dhe kush ishte tjetër
aty, mes tyre ishin Zubejr bin Auam dhe Talha bin Ubejdullah.
Allahu (xheleshanuhu) është i Gjithdijshmi, i Urti, i Drejti në caktimin e Tij dhe gjykimin e Tij.
Allahu (xheleshanuhu) është i Gjithdijshmi, i Urti, i Drejti në caktimin e Tij dhe gjykimin e Tij.
Nga
caktimi i Allahut (xheleshanuhu) ishte që të zgjaste fitneja pas
vrasjes së Uthmanit (radiallahu anhu) si sprovë me të cilën Allahu i
sprovoi muslimanët, fitne kjo që u ripërtëri me ngjarje të reja të
organizuara dhe të nxituara nga armiqtë e islamit me në krye çifutin
Abdullah bin Sebe.
Punët më kryesore që ndërmori Aliu (radiallahu anhu) pasiqë mori halifatin
1.
Aliu (radiallahu anhu) ndërroi disa përgjegjës të kohës së Uthmanit
prej të cilëve njerëzit ankoheshin, si dhe largoi çdo përgjegjës i cili
nuk pajtohej me politikën e tij.
2.
Aliu (radiallahu anhu) e pa më të arsyeshme që ta vononte ndëshkimin e
vrasësve të Uthmanit derisa të forcohej pushteti i tij dhe të
mblidheshin rreth tij muslimanët e vendeve të tjera (të largëta). Shumë
prej këtyre përgjegjësve iu përgjigjën urdhrit të Aliut, por një pjesë
prej tyre refuzuan t’i përgjigjen urdhrit të tij. Në krye të atyre që
nuk iu përgjigjën ishte Muavije bin Ebi Sufjan. Shkak për këtë mos
përgjigje ishte këmbëngulja e Muauies (radiallahu anhu) për
domosdoshmërinë e ndëshkimit urgjent të vrasësve të Uthmanit para se t’i
jepej besa Aliut (radialllahu anhu) dhe ky ishte fillimi i
mosmarrëveshjeve. Ajo e cila ndodhi mes Aliut dhe Muauies ishte e
ndërtuar mbi ixhtihadin e gjithsecilit prej tyre prandaj ehlu suneh uel
xhemeah kanë vendosur se: çdonjëri prej atyre dyve është i shpërblyer
(ka sevape), ai që ia ka qëlluar të vërtetën ka dy shpërblime ndërsa ai
që ka gabuar ka një shpërblim siç thotë dhe Profeti salallahu alejhi ue
selem: “Kur përpiqet gjykatësi (dijetari) dhe gjykon, nqs ia qëllon të
vërtetës ka dy shpërblime ndërsa nqs gabon ka një shpërblim”.[29]
Shejh
Ibën el Uthejmin në shpjegimin e librit Akidetul Uasitijeh thotë: Ajo
çfarë ndodhi mes Aliut dhe Muauies ishte ndërtuar në bazë të ixhtihadit
(përpjekjes për të gjetur të vërtetën) mirëpo nuk ka dyshim se Aliu
(radiallahu anhu) ishte më afër të vërtetës se sa Muauia (radiallahu
anhu) bile për pak sa nuk mund të themi në mënyrë të prerë se Aliu
(radiallahu anhu) ishte në të vërtetën. Si argument që na tregon se Aliu
(radiallahu anhu) ishte më afër së vërtetës, është fjala e Profetit
salallahu alejhi ue selem: “Mjerë për Amarin, do të vritet nga pala
zullumqare” dhe dihet se Amari (radiallahu anhu) u vra nga ushtarët e
Muauies, ndaj arrihet në përfundimin se pala e Muauies ishte pala
zullumqare të cilët dolën kundra imamit (prijësit), mirëpo ata e bënë
këtë në bazë të ixhtihadit (prandaj mëkati i tyre është i falur). Duke
qenë se Allahu (xheleshanuhu) i ruajti duart tona nga pjesëmarrja në
këto fitne, atëherë le t’i ruajmë dhe gjuhët tona që të mos flasim rreth
tyre atë që nuk është e vërtetë.
Si
rezultat i këtyre mos marrëveshjeve të cilat u shfrytëzuan nga armiqtë e
islamit ndodhën dy luftëra të padëshiruara, keq ardhëse ku secila palë
mendonte se ishte në të vërtetën.
Lufta e parë: Beteja e xhemelit (devesë 36 H)
Shkak
i kësaj lufte ishte dalja e Aishes (radiallahu anha) së bashku me
Talhan, Zubejrin dhe shumë njerëz të tjerë të cilët u nisën për në Basra
me nijetin e mirë për të qetësuar gjendjen, për të afruar zemrat e për
të pajtuar mes njerëzve, duke pasur parasysh fjalën e Allahut
(xheleshanuhu): “Nuk ka dobi në shumë biseda të fshehta që bëhen përveç
ata që urdhërojnë për sadaka apo vepra bamirësie apo pajtim mes
njerëzve” (Nisa 114).
Kur
Aliu (radiallahu anhu) dëgjoi për daljen e Aishes drejt Basras, mori
ushtrinë e tij dhe doli të takohej me ta duke dëshiruar edhe ai pajtimin
dhe përmirësimin. Kjo gjë shihet qartë me dialogun që zhvilloi me disa
njerëz të tij, kur u pyet: Për ku je nisur o emiri i besimtarëve? Jemi
nisur për pajtim dhe përmirësim nqs pranon Aishja dhe ata që janë me të.
I thanë: Po nqs ata nuk përgjigjen ashtu siç dëshiron ti? Tha: I lëmë
ata në justifikimin e tyre, u japim hakun që u takon dhe vazhdojmë në
rrugën tonë. I thanë: Po n.q.s. nuk kënaqen me këtë? Tha: Do t’i lëmë
(rehat) për aq kohë sa ata na lënë neve. I thanë: Po n.q.s. nuk na lënë?
Tha: Atëherë do të mbrohemi.
U
takuan dy palët, Aliu (radiallahu anhu) bisedoi me Aishen (radiallahu
anha) dhe u arrit mirëkuptimi mes tyre, duke kaluar kështu të dy
ushtritë një natë të mirë dhe të qetë. Mirëpo nxitësit e fitnes
(Abdullah bin Sebe me shokët e tij) ia kishin frikën kësaj marrëveshjeje
dhe këtij mirëkuptimi sepse do të zbulohej çështja e tyre dhe do të
vriteshin, prandaj aty rreth mëngjesit u ndanë këta munafikë në dy grupe
ku secili grup sulmoi kampin e tjetrit duke krijuar idenë se u shkel
marrëveshja dhe secila ushtri po sulmonte tjetrën. Kjo bëri që njerëzit
të merrnin armët dhe të fillonte lufta. Kjo luftë u ndërpre vetëm pasi
që u vra deveja e Aishes (radiallahu anha) dhe ajo u rrëzua, ky fakt
shënoi fundin e kësaj beteje. Aliu (radiallahu anhu) përgatiti udhëtimin
e kthimit të Aishes së bashku me të vëllanë e saj Muhamed bin Ebi Bekr
dhe i shoqëroi vetë në Medine.
Lufta e dytë: Beteja e Sifinës (37 H)
Edhe
kjo betejë si ajo e para ishte rezultat i nxitjes së munafikëve të
cilët shfrytëzuan mosmarrëveshjen që ekzistonte mes Aliut dhe Muauies
(shkaqet e kësaj mosmarrëveshjeje i kemi sqaruar më lartë). Pala e Aliut
kishte nënshkruar një marrëveshje me palën e Muauies në të cilën
përcaktohej një periudhë 6 mujore për zgjidhjen e mosmarrëveshjes, gjë
kjo e cila tregon se të dyja palët e urrenin luftën dhe kërkonin
zgjidhje me mirëkuptim. Mirëpo edhe kjo gjë nuk çoi në zhbllokimin e
situatës ku si pasojë filloi lufta. Në fillim u zhvilluan ca përleshje
të vogla për shkak të ujit i cili gjendej nën zotërimin e ushtrisë së
Muauies. Ushtarët e Aliut (radiallahu anhu) dolën fitimtarë dhe i
përzunë ushtarët e Muauies, mirëpo Aliu (radiallahu anhu) urdhëroi
ushtarët e tij që të merrnin ujë aq sa kishin nevojë dhe t’ia linin ujin
përsëri ushtarëve të Muauies. Vazhdoi lufta mes dy ushtrive pa një
epërsi të dukshme nga asnjëra palë, megjithëse fitorja anonte më shumë
nga ana e Aliut.
Ndalimi i gjakderdhjes mes ushtrisë së Irakut dhe asaj të Shamit
U
shqetësuan shumë disa besimtarë të sinqertë dhe kishin frikë se me këto
luftëra muslimanët do shkatërronin njëri-tjetrin, prandaj duhej
ndërprerë lufta sa më parë. Një nga këta besimtarë të sinqertë ishte
Amru bin el As i cili propozoi çështjen “E gjykimit”. Ky propozim i
pëlqeu Muauies prandaj urdhëroi ushtrinë e tij që t’i ngrinin lart
mus’hafët (Kuranat) si shenjë për ndalimin e luftës. Kur ushtarët e
Aliut (radiallahu anhu) e panë këtë, u ndalën dhe e ndërprenë luftimin.
çështja e “gjykimit” kishte si parim të zgjidhej një përfaqësues nga ana
e Aliut dhe një përfaqësues nga ana e Muauies. Këta të dy do të
diskutonin me njëri – tjetrin dhe të arrinin një marrëveshje të
kënaqshme për të dyja palët.
Aliu (radiallahu anhu) zgjodhi si
përfaqësues të tij Ebu Musa el Esharij, ndërsa Muauia (radiallahu anhu)
zgjodhi Amru bin el As. Dy përfaqësuesit e palëve ranë dakord që të
mblidheshin vitin e ardhshëm dhe të gjykonin këtë çështje pas një
shqyrtimi të hollësishëm. U mblodhën përfaqësuesit e dy palëve dhe u
përpoqën që të pajtojnë mirëpo pa rezultat. Mos arritja e një
marrëveshje e bëri të pavlefshme çështjen e gjykimit dhe si pasojë
vazhdonte gjendja ashtu siç ishte. Pas një farë kohe ata vendosën tu
riktheheshin përsëri bisedimeve ku si përfundim ranë dakord që Aliu të
sundonte Irakun ndërsa Muauia të sundonte Shamin.
Ngjarja e Nehrauanit
Pas
çështjes së gjykimit u kthyen ushtritë për në vendet e tyre. Kur Aliu
(radiallahu anhu) iu afrua Kufes, një pjesë e ushtrisë së tij (rreth 12
mijë vetë) u shkëput duke urrejtur dhe qortuar disa gabime që sipas tyre
i kishte bërë Aliu (radiallahu anhu). Këta njerëz ishin hauarixhët.
Aliu (radiallahu anhu) dërgoi Abdullah bin Abasin që të diskutonte me
ata dhe t’i bindte se ishin në gabim. Si rezultat i këtij diskutimi u
kthyen shumica e tyre (rreth 8 mijë) ndërsa pjesa tjetër vazhduan në
humbjen e tyre.
Këta
(hauarixhët) filluan të bënin shkatërrime në tokë, derdhnin gjaqet,
ndërprisnin rrugët dhe shkelnin shenjtërinë e muslimanëve. Ndër ata të
cilët u vranë nga hauarixhët ishte Abdullah bin Habab së bashku me gruan
e tij (të cilës ia canë barkun dhe i nxorrën foshnjen që kishte) dhe
tre gra të tjera. Këto ngjarje e tronditën Aliun (radiallahu anhu) i
cili dërgoi një të dërguar tek këta për të vërtetuar lajmet e ardhura,
mirëpo i dërguari i Aliut (radiallahu anhu) u vra nga hauarixhët.
Aliu
(radiallahu anhu) u nis me ushtrinë e tij drejt hauarixhëve, në fillim
kërkoi prej tyre që të dorëzonin vrasësit e Abdullah bin Hababit dhe të
dërguarit të tij, mirëpo ata refuzuan duke thënë: Të gjithë ne jemi
vrasësit e tyre. Kjo çoi në fillimin e luftës e cila mbaroi me dështimin
dhe humbjen e hauarixhëve. Beteja u zhvillua në Nehrauan, një zonë në
juglindje të Bagdadit dhe kjo betejë ishte shkaku nxitës i havarixhëve
për vrasjen e Aliut (radiallahu anhu).
Shehidllëku i Aliut (radiallahu anhu)
Aliu
(radiallahu anhu) ra shehid ditën e 17-të të muajit Ramazan të vitit 40
hixhrij. Ai që e vrau ishte Abdurrahman bin Mulxhim, një hauarixh i
cili besonte se duke vrarë Aliun (radiallahu anhu) po afrohej tek Allahu
(xheleshanuhu). Ky hauarixh sëbashku me dy shokët e tij u mblodhën duke
përkujtuar ngjarjet dhe fitnet dhe thanë: Ah, sikur t’i vrisnim kokat e
fitnes dhe të humbjes ashtu që të rehatoheshin njerëzit prej tyre. Ibën
Mulxhimi tha: Unë marr përsipër të vras Aliun (radiallahu anhu). Berëk
bin Abdullahi tha: Unë vras Muauien. Amër bin Bekri tha: Unë e vras Amru
bin el Asin. Ranë dakort që t’i kryenin vrasjet brenda një nate të
vetme, Ibën Mulxhimi arriti që ta vriste Aliun (radiallahu anhu) me një
shpatë të helmuar kur ai po shkonte në xhami për namaz të sabahut duke
thërritur: Namazi, namazi, ashtu që t’i zgjonte njerëzit. Ndërsa dy të
tjerët nuk arritën të vrisnin Muauien dhe Amru bin el Asin. Allahu e
mëshiroftë Aliun, prijësin e besimtarëve dhe qoftë i kënaqur prej tij
deri në ditën e gjykimit.
Viti i Bashkimit viti 41 H
Pas
vrasjes së Aliut banorët e Irakut ia dhanë besën Hasanit (radillahu
anhu) i cili menjëherë bëri gati ushtritë për të luftuar Muauien
(radiallahu anhu), gjithashtu edhe Muauia u përgatit. Transmeton Buhariu
në Sahihun e tij se Hasan el Basri tha: Uallahi ka ardhur Hasani
(radiallahu nahu) dhe është vënë përballë Muauies me divizione ushtarake
të mëdha si malet. Kur i pa këto, Amru bin el As tha: Me të vërtetë unë
shoh se këto ushtri nuk do të kthehen pa e vrarë kundërshtarin e tyre.
Muauia tha: O Amër, nqs ata na vrasin ne dhe ne i vrasim ata atëherë
çfarë përfitova unë apo njerëzit? Çfarë përfituan bijtë e muslimanëve?
Prandaj Muauia (radiallahu anhu) dërgoi dy burra nga kurejshët,
Abdurrahman bin Semurah dhe Abdullah bin Amrin ashtu që t’i kërkonin
Hasanit (radiallahu anhu) paqe dhe mirëkuptim. Këta të dy i kërkuan paqe
dhe marrëveshje Hasanit, i cili pasi mori zotimet dhe garancitë e tyre
jo vetëm që pranoi paqen dhe marrëveshjen por biles hoqi dorë nga
halifati duke ia dorëzuar pushtetin Muauies (radiallahu anhu). Kjo
ngjarje shënoi zhdukjen e fitneve dhe mosmarrëveshjeve njëherë e
përgjithmonë mes muslimanëve. Kjo ndodhi në zbatim të fjalës së Profetit
salallahu alejhi ue selem ashtu siç transmeton Buhariu: “Me të vërtetë
ky djali im (nipi im, Hasani) është zotëri dhe shpresohet që Allahu
(xheleshanuhu) të pajtojë me të dy grupe të mëdha muslimane”.
[1] Ebu Daudi, Tirmidhiu, Nesai, Ibnu Maxhah dhe Ahmedi.
[2] El Isabeh 4/269 dhe Fet-hul barij 7/91 te Ibnu Haxherit.
[3] Muslimi: 2409.
[4] Sirah nebeuijeh 1/229 te Ibnu Hishamit.
[5] Tabakat Kubra: 3/20. Dhe Alij bin Ebi Talib Muhamed Salab: 36-37.
[6] Dmth veshtiresite dhe lendimet qe hasen ne dynja jane te paperfillshme me denimin qe i kanoset njeriut ne Ahiret.
[7] Marre nga libri el Hulefa er-rashidun fq 87 te Eminul Kudah.
[8] Transmeton Ahmedi ne Fedailu es-sahabeh nr 881.
[9] Sijra nebeuijeh 2/91 te Ibnu Hishamit dhe el Isabeh 4/270 te Ibnu Haxherit.
[10] Alij bin Ebi Talib Muhamed Salab: 96.
[11] Esijretu el Halebije: 2/497.
[12] Muslimi: 3406.
[13] Buhari: 2404.
[14] Mustedrek: 3/76, dhe Sunen Kubra: 8/143. Zinxhirat e tyre janw tw saktw.
[15] Esed el Gabe: 4/166.
[16] Transmeton Muslimi.
[17] Transmeton
Tirmidhiu nr 3713, etj. Albani e konsideroi te sakte. Ibn Haxheri ka
thene: Ky hadith eshte me rruge te shumta transmetimi, saqe Ibwn Ukdeh i
ka mbledhur ne nje liber te vetem, ku disa nga keto rruge transmetimi
jane sahih ndersa disa te tjera jane hasen.
[18] Transmeton Ahmedi nga Fedailu es-sahabeh nr 984 , nr 1212 me zinxhir te sakte, Nesaiu ne veçorite e Aliut, me zinxhir hasen.
[19] Transmeton Buhariu nr 3703 dhe Muslimi 4/1874.
[20] Transmeton Buhariu. Fet-hul Barij 7/89, Tirmidhiu nr 3719, Albani e konsideroi hasen.
[21] Transmeton Muslimi 1/86, Tirmidhiu nr 3736, Albani e konsideroi sahih.
[22] Transmeton Buhariu. Fet’hul Barij 7/89.
[23] Transmeton Buhariu nr 4416 dhe Muslimi 4/1870.
[24] Transmeton Buhariu nr 3701 dhe Muslimi 4/1872.
[25] Transmeton Ahmedi ne Fedailu es-sahabeh nr 953, Nesai ne Vecorite e Aliut fq 39, Begaui nr 301. Albani e konsideroi hasen.
[26] Transmeton
Ahmedi 5/220, Ebu Daudi nr 4647, Tirmidhiu nr 2226 dhe tha hadith:
Hasen. Ndersa Albani e vleresoi hadithin te sakte. Hafidh el Hakemij ne
Mearixhul Kabul 3/1380 ka thene: Sefineh, veproi siç ishte zakoni i
arabeve duke i rrumbullakosur shifrat, sepse llogarite e viteve te kater
halifeve nuk i plotesojne 30 vitet e permendura ne hadith, perveçse
nese i shtojme dhe gjashte muajt e sundimit te Hasan bin Aliut. Me pas
ai u be shkak i pajtimit mes dy paleve ne konflikt, duke u dorehequr nga
pushteti per Muavijen. Kjo i bashkoi njerezit ne nje halife te vetem,
ndaj dhe u quajt viti i bashkimit, duke qene Muavija mbreti i pare ne
islam dhe me i miri i te gjitha koherave pas halifatit profetik.
[27] Transmeton Buhariu nr 447.
[28] Fet-hul Barij 7/95.
[29] Buhari.
Post a Comment